Trí tuệ nhân tạo và sáng tạo trong kiến trúc
Trí tuệ nhân tạo trong Kiến trúc đã có những bước tiến đáng kể trong những năm gần đây. Hệ thống AI đã trở thành một phần không thể thiếu trong quá trình thiết kế và xây dựng các công trình phức tạp. Sự tham gia của nó biểu thị sự thay đổi trong quy trình kiến trúc, mang lại những khả năng vượt trội cho phép các kiến trúc sư tối ưu hóa thiết kế và phát triển mức độ chính xác mới.
Việc tích hợp Trí tuệ nhân tạo trong kiến trúc đang cho phép các kiến trúc sư hợp lý hóa các quy trình thiết kế; từ việc đưa ra các phương án thiết kế và lựa chọn vật liệu cho đến tối ưu hóa năng lượng và quản lý dự án. Ngoài ra, công nghệ AI có thể được sử dụng để cải thiện tính bền vững, an toàn và khả năng phục hồi của môi trường xây dựng. Việc ra quyết định nhanh chóng của AI mang lại tầm nhìn xa và hiểu biết sâu sắc ở mức độ đáng kể, giúp các kiến trúc sư có thể đưa ra những lựa chọn thiết kế sáng suốt.
Chúng tôi đã hỏi một số kiến trúc sư tiên phong ứng dụng Trí tuệ nhân tạo trong Kiến trúc, quy trình thiết kế của họ, mối quan hệ giữa Trí tuệ nhân tạo và sự sáng tạo, cũng như quan điểm của họ về công nghệ AI sẽ đi đến đâu?
Kts. Hồ Việt Hùng , CEO Công ty tư vấn thiết kế H2, cho biết: “Chỉ vài phút là có thể hoàn thành concept một căn phòng. Công nghệ giúp chúng ta đưa ra hàng chục lựa chọn trong vài giờ nhưng việc thẩm định về tài chính, yếu tố nhân trắc học, ánh sáng và thông gió, sự cân bằng năng lượng, phong thủy…vẫn cần có trí tuệ của người kiến trúc sư.”
Một số người khẳng định AI chuyển văn bản thành hình ảnh là nền tảng cho tương lai của sự sáng tạo, số khác lại cho rằng đó chỉ là một cách viết mã cho quá khứ. Còn đối với bạn, sự sáng tạo là gì?
“AI cũng giống như bất kỳ công nghệ nào khác, có khả năng ‘thông báo’ khả năng sáng tạo của chúng ta. Chúng tôi không ngừng sáng tạo, chúng tôi chỉ học cách điều chỉnh khả năng sáng tạo của mình theo một mô hình mới. Khi máy ảnh được phát minh, các họa sĩ đã than thở về sự thiếu sáng tạo của một công cụ như vậy. Bây giờ chúng ta coi nhiếp ảnh như một lĩnh vực nghệ thuật riêng biệt. Đối với tôi, sự sáng tạo là học cách đặt ra những câu hỏi phù hợp vào đúng thời điểm và các nghệ sĩ sẽ luôn nổi bật giữa đám đông những người sử dụng công cụ, bởi vì tính nghệ thuật là nội tại và công cụ là công cụ. Khi mùa xuân AI năm 2022 diễn ra, rất nhiều người muốn thể hiện tác phẩm nghệ thuật của mình thông qua AI, nhưng chỉ một số ít người giỏi nhất mới có thể nổi bật so với những người còn lại. Bởi vì trong một tình huống mà mọi người đều có thể làm một việc thì nghệ sĩ sẽ phải làm một việc khác” –Kts.Hồ Việt Hùng.
“Sự hiểu biết của tôi về sự sáng tạo mang tính cá nhân sâu sắc và xuất phát từ sự kết hợp độc đáo giữa tính cách, kinh nghiệm và kiến thức tích lũy qua nhiều năm của một người. Một số “trực giác sáng suốt” cho phép chúng ta tạo ra thứ gì đó mới mẻ và sáng tạo thông qua thử nghiệm và khám phá. Trực giác bên trong này thúc đẩy chúng ta thử nghiệm và khám phá những ranh giới mới. Và giờ đây, bằng cách kết hợp sức mạnh của AI với khả năng sáng tạo của con người, chúng tôi mở ra những cơ hội tuyệt vời để cùng tạo ra những thiết kế vượt qua ranh giới của những gì có thể. Sự kết hợp giữa trực giác của con người và công nghệ AI này đã định hình lại hoàn toàn bối cảnh nghệ thuật và thiết kế.” Kts.Nguyễn Hữu Anh Tuấn, Giám đốc công ty 6PM IDEAS
Về sự sáng tạo Kts. Nguyễn Thành Vích , Nhà thiết kế kiến trúc cấp cao và Giám đốc Công ty VicNguyen Design cho biết “Sáng tạo là khả năng tạo ra những ý tưởng, khái niệm hoặc giải pháp mới lạ và sáng tạo, độc đáo, có giá trị và hữu ích. Nhiều quá trình nhận thức như tư duy khác biệt, lý luận tương tự, tính linh hoạt về tinh thần, sự tò mò và hiểu biết sâu sắc, tất cả đều được lồng ghép vào quá trình sáng tạo. Sự sáng tạo mang tính đa phương thức và có thể mang tính cảm xúc, xã hội, khoa học, công nghệ, nghệ thuật và hơn thế nữa”.
“Tại VicNguyen design, chúng tôi đang bắt đầu áp dụng nó vào hoạt động của mình theo một số cách khác nhau. Mục tiêu của chúng tôi vẫn chưa được hình thành đầy đủ nhưng bánh xe đang quay và một số đồng nghiệp của tôi có những ý tưởng lớn về cách triển khai mục tiêu này. Một mục tiêu bao quát mà chúng tôi có là đào tạo một tập dữ liệu dành riêng cho mô hình SD với hàng nghìn hình ảnh có độ phân giải cao trong danh mục của văn phòng chúng tôi để tạo ra một ‘tác phẩm’ mà chúng tôi có thể sử dụng trong các nghiên cứu thiết kế của mình. Trong một loại ứng dụng khác, gần đây một trong những chủ đầu tư đã hỏi cách chúng tôi có thể khám phá các cách đưa việc làm phim AI vào quy trình của chúng tôi để đáp ứng một yêu cầu duy nhất của khách hàng.”
Bạn thấy công nghệ AI sẽ đi đến đâu? “Chân trời trong lĩnh vực này còn rất xa/ Tiền thân của các công cụ ngày nay đã xuất hiện vào năm 2016 nên lĩnh vực này vô cùng mới mẻ. Tôi tưởng tượng rằng chúng ta sẽ không nhận ra được bối cảnh trong một vài năm nữa với nhiều sự phát triển và phát hành diễn ra nhanh hơn. Kts.VicNguyen cho biết những công cụ này sẽ cho phép chúng tôi phân tích các quy chuẩn xây dựng, hỗ trợ quá trình chế tạo trước và cũng hướng dẫn quy trình thiết kế của chúng tôi.
“Chúng tôi hiện đang trải qua những gì mà chúng tôi chắc chắn sẽ coi là buổi bình minh của một cuộc cách mạng lớn trên thế giới, đặc biệt là trong lĩnh vực thiết kế. AI có tính biến đổi, tác động đến kỷ luật của chúng ta theo cả chiều ngang và chiều dọc ở mọi cấp độ. Chúng tôi mới chỉ sử dụng những nền tảng mới này trong một thời gian ngắn và tốc độ phát triển là chưa từng có. Tôi thấy mình háo hức dành hàng giờ mỗi ngày để học cách giao tiếp với AI, để hiểu và tiếp thu ngôn ngữ mới này cũng như tích hợp nó một cách liền mạch vào quá trình sáng tạo của mình. Những chuyên gia không nắm bắt được AI sẽ sớm thấy mình bị bỏ lại phía sau. Các tác vụ thường ngày sẽ ngày càng được xử lý bởi các công cụ dựa trên AI như ChatGPT, đòi hỏi con người chúng ta phải nâng cao kỹ năng và khả năng sáng tạo của mình để tạo ra tác động thực sự. AI đang thúc đẩy nhân loại vươn tới những tầm cao hơn, phấn đấu vì một nơi tốt đẹp hơn. Việc tích hợp với các công nghệ mới nổi khác, chẳng hạn như thực tế tăng cường và Internet of Things (IOT), sẽ tạo ra các môi trường xây dựng có khả năng thích ứng, thông minh và phản ứng nhanh hơn. Tuy nhiên, sự phát triển và ứng dụng trong tương lai của AI trong kiến trúc phải giải quyết những thách thức tiềm ẩn về mặt đạo đức và xã hội, bao gồm những lo ngại về quyền riêng tư, dịch chuyển công việc và quyền truy cập công bằng vào các tài nguyên thiết kế do AI điều khiển. Tôi cực kỳ lạc quan về vai trò của các nhà thiết kế AI trong xã hội của chúng ta cũng như tiềm năng của họ trong việc truyền cảm hứng và hướng dẫn các thành phố của chúng ta hướng tới một tương lai tươi sáng hơn.” – Kts.Hoàng Minh Thành.
“Tôi chỉ có thể suy đoán, nhưng công nghệ này có vẻ sẽ trở nên đột phá và ngành thiết kế sẽ cần phải thích ứng với nó. AI đã cách mạng hóa nhiều ngành công nghiệp trong suốt nhiều năm và giờ đây nó thực sự bắt đầu bước vào lĩnh vực thiết kế.” – Kts.Hồ Việt Hùng.
Sự hợp tác giữa AI và sự sáng tạo là một mối quan hệ đầy hứa hẹn, có tiềm năng cách mạng hóa lĩnh vực sáng tạo như chúng ta biết. Mặc dù ý tưởng cho rằng máy móc có thể tái tạo khả năng sáng tạo của con người có vẻ khó khăn đối với một số người, nhưng điều quan trọng cần lưu ý là AI sẽ không bao giờ thay thế hoàn toàn khả năng sáng tạo của con người. Thay vào đó, sự kết hợp giữa AI và khả năng sáng tạo sẽ mở ra những khả năng mới, cải thiện quá trình sáng tạo và cho phép chúng ta phát huy toàn bộ tiềm năng sáng tạo của mình. Khi Trí tuệ nhân tạo trong kiến trúc tiếp tục phát triển, thì sự hiểu biết và khám phá của chúng ta về ý nghĩa của việc sáng tạo cũng sẽ tăng theo.
“Công nghệ AI – Kts. Hùng – đang đưa việc thực hành của tôi sang một chiều hướng mới, táo bạo. Là một kiến trúc sư tôi đã phát hiện ra rằng AI khám phá ra những khả năng phi thường trong việc đưa ra các khái niệm kiến trúc đổi mới. Nó cho phép tôi kiểm tra kiến tạo, độ sáng, địa điểm, tích hợp bối cảnh, chế tạo khí quyển và khớp nối hình học sâu sắc hơn bao giờ hết. Sở thích thiết kế của tôi ngày càng tăng, như thể khung vẽ đã mở rộng theo cấp số nhân, tiết lộ một lãnh thổ mới, chưa được khám phá để tôi điều tra. Chúng ta chỉ mới bắt đầu khai thác tiềm năng của cuộc cách mạng đang diễn ra này. Tốc độ thay đổi là đáng chú ý. Tôi đã chủ động kết nối với các nhà thiết kế tiên phong khác – những người khai thác khả năng của AI trong kiến trúc. Chúng ta dễ dàng tìm kiếm được các thiết kế đột phá về ứng dụng công nghệ AI trên nền tảng Instagram. Instagram đã phát triển thành nền tảng giúp các nhà thiết kế phát triển cộng đồng và chia sẻ tầm nhìn sáng tạo của mình. Sự tiếp xúc này đã dẫn đến các yêu cầu về thiết kế kiến trúc ngoài đời thực cho khách hàng, sản phẩm và thậm chí cả phim trường. Kết quả là, công nghệ AI đang định nghĩa lại hoạt động thực hành của tôi và cách mạng hóa cách tôi tiếp cận thiết kế.”
Tuy nhiên, tính sáng tạo là một phần không thể thiếu trong bản chất con người, là sự thể hiện nội tâm của chúng ta, thay đổi và thích nghi theo thời gian. Nó tổng hợp những trải nghiệm, cảm xúc và quan điểm độc đáo của chúng ta, cho phép chúng ta phát triển những ý tưởng độc đáo và thách thức những chuẩn mực thông thường. Sự sáng tạo rất quan trọng đối với bản sắc con người của chúng ta, cho phép chúng ta giao tiếp, cộng tác và đóng góp vào câu chuyện thiết kế và nghệ thuật tập thể.
Một trong những lợi ích quan trọng nhất của việc kết hợp giữa AI và khả năng sáng tạo là nó mở ra một thế giới hoàn toàn mới về khả năng cho con người sáng tạo
Bằng cách cho phép máy móc xử lý một số khía đơn giản trong quá trình sáng tạo, chẳng hạn như tạo ra các lựa chọn thay thế, lặp lại khối lượng lớn và nhận dạng mẫu, con người có thể tự do tập trung vào các khía cạnh phức tạp hơn của sự sáng tạo, chẳng hạn như tính độc đáo, cảm xúc liên quan và đánh giá chủ quan.
Đó không chỉ là vấn đề sáng tạo. Công nghệ AI đã đi một chặng đường dài trong hoạt động của các hệ thống tòa nhà, như kiểm soát khí hậu, quản lý ánh sáng và nhiều hệ thống khác.
Ví dụ, việc sử dụng hệ thống chiếu sáng thông minh có thể điều chỉnh ánh sáng dựa trên số người sử dụng và điều chỉnh nhiệt độ trong phòng thông qua việc sử dụng cảm biến. Những hệ thống như vậy cho phép tiết kiệm năng lượng, góp phần tạo ra các tòa nhà bền vững.
View this post on Instagram
Hệ thống trí tuệ nhân tạo cũng có thể giám sát hiệu suất của dự án để nâng cao hiệu quả và giảm thiểu sự kém hiệu quả. Với khả năng phân tích nguồn cấp dữ liệu từ các cảm biến, AI có thể cung cấp những hiểu biết có giá trị ảnh hưởng đáng kể đến các quyết định thiết kế và xây dựng. Khả năng dự báo các tình huống phức tạp, cung cấp phản hồi theo thời gian thực về lựa chọn vật liệu và tối ưu hóa các phương pháp xây dựng, khiến nó trở thành một công cụ thiết yếu mang lại giá trị mới trong kiến trúc.
View this post on Instagram
Hơn nữa, vai trò của Trí tuệ nhân tạo trong kiến trúc rất quan trọng trong việc tạo ra các thiết kế tòa nhà được tối ưu hóa nhằm duy trì tính toàn vẹn về cấu trúc, chức năng và cải thiện sức khỏe cũng như sự an toàn của người cư ngụ. Trong bối cảnh này, hệ thống AI có thể tăng độ chính xác của việc lựa chọn vật liệu và giảm nguy cơ kết cấu xuống cấp hoặc tai nạn.
Bằng cách tiến hành mô phỏng và thử nghiệm các yếu tố thiết kế tích hợp của tòa nhà, có thể sử dụng nhiều chiến lược ra quyết định khác nhau để tránh những vấn đề như vậy.
